Bij mijn werk als faillissementscurator en advocaat merk ik nog wel eens dat bestuurders onaangenaam verrast worden als zij er op worden gewezen dat zij een bedrag in rekening-courant verschuldigd zijn aan de rechtspersoon waarvan zij bestuurder zijn. Als een dergelijke vordering bestaat is deze als het goed is duidelijk in de administratie vermeld. Toch realiseren sommige bestuurders zich niet wat de gevolgen hiervan zijn.
Dat de gevolgen ernstig kunnen zijn zal ik hieronder toelichten. Eerst ga ik in op wat verstaan wordt onder de vordering in rekening-courant.
Wat is een vordering in rekening-courant op de bestuurder?
Met rekening-courant bedoel ik in dit kader de rekening van hetgeen de bestuurder en de rechtspersoon per saldo aan elkaar verschuldigd zijn. Indien een grootboek wordt bijgehouden dan is er een aparte grootboekrekening betreffende de rekening-courantverhouding.
Indien een bestuurder bijvoorbeeld privé kosten laat betalen of een privé opname doet ten laste van het saldo van de bankrekening van de rechtspersoon dan zal dit in rekening-courant worden geboekt. Stel dat de bestuurder
€ 10.000,- opneemt ten behoeve van een verbouwing aan zijn woning, dan zal dit in de rekening-courant verhouding worden verwerkt. Als het saldo 0 was, dan zal na de transactie uit de rekening-courantverhouding volgen dat hij per saldo
€ 10.000,- verschuldigd is aan de rechtspersoon.
Het is uiteraard ook mogelijk dat een bestuurder in rekening-courant (per saldo) een vordering op de rechtspersoon heeft.
Soms loopt een vordering in rekening-courant op de bestuurder door de jaren heen gestaag op. Zolang de bestuurder zelf nog de touwtjes in handen heeft zal de rechtspersoon (die hij zelf bestuurt) geen maatregelen treffen om terugbetaling te verkrijgen. De situatie kan veranderen als een nieuw bestuur aantreedt en de voormalige bestuurder namens de rechtspersoon wordt verzocht om terug te betalen. Bij een faillissement van de rechtspersoon zal de curator ook altijd nagaan of er vorderingen in rekening-courant zijn en deze vervolgens gaan incasseren.
Voorbeeld van bestuurder in problemen als gevolg van boekingen door boekhouder in rekening-courant
In elk geval is het van belang om als bestuurder goed in de gaten te houden dat de boekingen in rekening-courant correct plaatsvinden. Doorgaans zal een bestuurder dergelijke boekingen niet zelf verwerken, maar dat overlaten aan een in- of externe boekhouder. Er is mij een geval bekend waarin een boekhouder van een B.V. alle uitgaven waarvan het hem nog niet volledig duidelijk was of deze al dan niet een zakelijk karakter hadden steeds in de rekening-courant verhouding met de bestuurder had geboekt. Dit is jarenlang doorgegaan. De bestuurder heeft dit niet in de gaten gehad. Ook werden jaarrekeningen vastgesteld waarin de schuld in rekening-courant was vermeld. Later werd de B.V. failliet verklaard. De bestuurder werd door de faillissementscurator verzocht om het in de administratie vermelde (in feite veel te hoge) saldo te voldoen.
Als bestuurder van een failliete vennootschap het standpunt innemen dat de administratie onjuiste gegevens bevat is problematisch, omdat onbehoorlijk bestuur wettelijk vaststaat als de administratie niet het vereiste inzicht verschaft. Ook geldt dan het wettelijke vermoeden dat het faillissement is veroorzaakt door onbehoorlijk bestuur. Als aannemelijk is dat onbehoorlijk bestuur een belangrijke oorzaak van het faillissement is dan is de bestuurder aansprakelijk om het boedeltekort aan te zuiveren.
Hoe kijkt de Belastingdienst aan tegen de vordering op de bestuurder in rekening-courant?
In de laatste jaren is de Belastingdienst alerter geworden op vorderingen in rekening-courant. Op de website van de Belastingdienst is aangegeven hoe de Belastingdienst tegen rekening-courantverhoudingen bij een B.V. aankijkt. Er wordt verschil gemaakt tussen rekening-courantverhoudingen en leningen. Er is volgens de Belastingdienst slechts sprake van een rekening-courantverhouding als kleine bedragen over een weer worden geboekt. Als de bestuurder per boekjaar steeds minder dan € 17.500,- verschuldigd is geweest in rekening-courant, dan is er nog sprake van kleine bedragen. Als evenwel op enig moment meer dan € 17.500,- in rekening-courant verschuldigd is geweest, dan is er sprake van een lening.
De Belastingdienst stelt de eis aan leningen dat deze op een zakelijke manier plaatsvinden, dat wil zeggen onder voorwaarden die de B.V. ook zou stellen aan een derde die overigens in gelijke omstandigheden verkeert. In ieder geval is het van belang dat een zakelijke rente wordt voldaan, maar ook kunnen een rol spelen of de overeenkomst schriftelijk is vastgelegd en of er afspraken zijn gemaakt over terugbetaling en verschaffing van zekerheden. Er is eveneens sprake van onzakelijk handelen van de bestuurder als er wel afspraken zijn gemaakt over terugbetaling van de lening, maar deze niet worden nagekomen.
Fiscale gevolgen onzakelijke lening aan bestuurder
Indien de Belastingdienst de lening onzakelijk acht kan zij deze aanmerken als door de bestuurder genoten inkomen. Over het opgenomen bedrag moet dan dus inkomstenbelasting worden afgedragen.
Als de B.V. de pensioen-, stamrecht- of lijfrenteregeling van de bestuurder uitvoert kan een onzakelijke lening worden beschouwd als afkoop daarvan. Ook daarover moet dan fiscaal worden afgerekend.
Wij bevelen daarom bestuurders aan om als zij gelden wensen te lenen van een rechtspersoon dat goed schriftelijk vast te leggen en onder zakelijke voorwaarden.
Bestuurdersaansprakelijkheid als gevolg van opnames in rekening-courant
Een ander gevolg van opnames in rekening-courant kan zijn dat de bestuurder op grond van onbehoorlijk bestuur aansprakelijk gesteld wordt. Denkbaar is dat een bestuurder dermate veel gelden opneemt dat deze handelswijze wordt aangemerkt als onbehoorlijke taakvervulling. Daarvan zal sprake zijn als een vennootschap is gefailleerd als gevolg van het feit dat door geldopnames een te groot financieel risico is gecreëerd. Als er sprake is van onbehoorlijke taakvervulling en aannemelijk is dat dit een belangrijke oorzaak van het faillissement is dan is iedere bestuurder aansprakelijk om het boedeltekort aan te zuiveren.
Het in de financiële problemen brengen door de bestuurder van de rechtspersoon door teveel gelden op te nemen in rekening-courant kan ook leiden tot aansprakelijk jegens derden (schuldeisers) die als gevolg van de handelswijze van bestuurders hun vorderingen onbetaald zien.
Tot slot
Het opnemen van gelden in rekening-courant kan tot allerlei juridische gevolgen leiden. In het bovenstaande heb ik er enkele op een rij gezet. Uitgangspunt is dat een verschuldigd saldo in rekening-courant weer afgelost moet worden. Verder kunnen zich fiscale gevolgen voordoen en liggen aansprakelijkheidsrisico’s op de loer als de vennootschap in financieel opzicht teveel wordt uitgehold. Ik raad bestuurders die niet alert zijn geweest op dit punt aan om te checken wat de stand van de rekening-courant is en om zo nodig actie te ondernemen.
Voor meer informatie en vragen op fiscaal gebied kunt u contact opnemen met David Harreman. Indien u meer wilt weten of vragen heeft over dit artikel kunt u contact opnemen met Peter de Graaf.
