Recent heeft het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden een arrest gewezen over de aansprakelijkheid van een accountant voor advies over een concernstructuur. Kan een accountant (in deze zaak ging het om een accountant maar het geldt ook voor andere adviseurs) aansprakelijk zijn tegenover faillissementscrediteuren als gevolg van de adviezen die hij aan de failliete vennootschap heeft verstrekt?
Adviseren tot het opzetten van een inherent risicovolle concertstructuur
De accountant heeft een cliënt geadviseerd. Als resultaat van deze adviezen is een concernstructuur ontstaan, met een productiemaatschappij waarin alle kosten (inkoop materialen, huur, personeel) terechtkwamen zonder dat er vermogensbestanddelen voor verhaal beschikbaar waren. Deze vermogensbestanddelen waren eigendom van andere concernvennootschappen en werden van deze andere concernvennootschappen gehuurd. Naast de productievennootschap is er ook een verkoopvennootschap opgericht. Deze verkoopvennootschap realiseerde alle verkopen aan derden waarbij exclusief de door de productievennootschap geproduceerde materialen zouden worden verkocht. De inkomensbron voor de productievennootschap bestond dus uitsluitend uit de orders die zij van de verkoopvennootschap zou ontvangen. De verkoopvennootschap behoefde daarbij pas een marktconforme prijs te betalen, als de verkoopvennootschap van de eindklant een betaling had ontvangen. Uiteindelijk is de productievennootschap gefailleerd en bleven de schulden in die productievennootschap (deels) onbetaald. De curator stelde zich op het standpunt dat dit het gevolg was van het advies van de accountant. De geadviseerde structuur zou inherent zo risicovol zijn dat een faillissement onvermijdelijk was.
Aansprakelijkheid voor schulden?
Hoe zit het ook alweer?
Een besloten vennootschap is een rechtspersoon en schuldeisers kunnen zich in beginsel alleen verhalen op het vermogen van die rechtspersoon. In uitzonderingsgevallen kan een bestuurder op diverse gronden aansprakelijk zijn tegenover schuldeisers, bijvoorbeeld als hij heeft bewerkstelligd dat een vennootschap binnen het concern niet aan haar verplichtingen kan voldoen doordat voor verhaal vatbaar vermogen is onttrokken. De curator heeft aangevoerd dat de bijzondere zorgplicht die een bestuurder heeft tegenover schuldeisers van de vennootschap, kan worden doorgetrokken naar de adviseur die aan de bestuurder adviezen verstrekt die disproportioneel grote risico’s voor de schuldeisers meebrengen, waarbij de adviseur ook weet dat zijn adviezen worden uitgevoerd.
Maar kan een derde, in dit geval de accountant die de bestuurder heeft geadviseerd, ook zelf aansprakelijk zijn tegenover die schuldeisers?
Norm voor beroepsbeoefenaar
De norm voor aansprakelijkheid van een beroepsbeoefenaar (zoals een accountant) is dat hij tegenover zijn opdrachtgever de zorg van een goed opdrachtnemer in acht moet nemen. Van een accountant mag de zorgvuldigheid worden verwacht die van een redelijk bekwaam en redelijk handelend beroepsbeoefenaar mag worden verwacht. Als een advies van een accountant binnen deze norm valt, is hij niet aansprakelijk naar de schuldeisers. Alleen onder bijzondere omstandigheden kan een advies van de accountant aan de vennootschap (zijn client) ook een onrechtmatige daad (rechtstreeks) tegenover de schuldeisers opleveren, als dat advies als een onrechtmatige daad tegenover die gezamenlijke crediteuren valt te kwalificeren. In zo’n situatie mag een curator namens die gezamenlijke crediteuren de accountant aansprakelijk stellen.
Zolang een adviseur de zorg van een goed opdrachtnemer op zich neemt en zijn adviezen passen binnen hetgeen van een redelijk bekwaam en redelijk handelend beroepsbeoefenaar mag worden verwacht, zal hij niet snel de hoge drempel van aansprakelijkheid naar schuldeisers halen.
Het gerechtshof beoordeelt het advies op basis van de norm. Het hof meent, net als de rechtbank, dat de gekozen concernstructuur geenszins onrechtmatig is. Het afscheiden van bezittingen in de ene concernvennootschap en de productie in een andere concernvennootschap is een structuur die veel vaker voorkomt. Een advies om een concern op die manier op te zetten is in de basis dan ook niet een advies dat niet van een redelijk bekwaam en redelijk handelend beroepsbeoefenaar mag worden verwacht. Dus geen aansprakelijkheid van de accountant.
De curator had ook nog andere zaken gesteld die hebben geleid tot het faillissement van de vennootschap en het ontbreken van verhaal voor schuldeisers. Van die zaken stond echter niet vast dat deze door de accountant waren geadviseerd. Sowieso werd niet duidelijk dat de accountant met zijn adviezen een zodanige grote invloed had dat hij bepalend was voor het beleid van de vennootschap. Van een concreet advies van de accountant waardoor het faillissement onvermijdelijk werd is niet gebleken.
In deze procedure liep het voor de accountant goed af. Nadat eerst de rechtbank de vordering van de curator heeft afgewezen, laat het gerechtshof dat vonnis in stand. Neemt niet weg dat een accountant (maar ook andere adviseurs) zich ervan bewust moeten zijn dat hun adviezen niet vrijblijvend zijn. Tegenover de client moeten de adviezen voldoen aan de zorgvuldigheidsnorm die van een redelijk bekwaam en redelijk handelend beroepsbeoefenaar mag worden verwacht. Is dat niet het geval dan kan een de accountant aan de vennootschap (zijn client) ook een onrechtmatige daad (rechtstreeks) naar de schuldeisers opleveren, als dat advies als een onrechtmatige daad tegenover die gezamenlijke crediteuren valt te kwalificeren.
Op zoek naar een advocaat ondernemingsrecht?
Wilt u meer weten over aansprakelijkheid in faillissement? Neem gerust contact op met Rob Steenhoek van LVH Advocaten. Hij is gespecialiseerd in insolventie- en ondernemingsrecht en helpt u graag verder.
