Tussen aandeelhouders van de NV en de BV kunnen op allerlei gebieden verschillen van mening ontstaan. Meestal komen de aandeelhouders er samen uit, bijvoorbeeld door overleg te voeren in het kader van een algemene vergadering van aandeelhouders. Ook de raad van commissarissen (indien die er is) kan nuttige diensten verlenen.
Maar soms komen de partijen er samen niet uit. Dat kan ernstige gevolgen hebben voor de onderneming, maar ook voor de aandeelhouders zelf. In de wet zijn verschillende regelingen opgenomen om tot een oplossing voor het geschil te komen. Hieronder wordt op enkele daarvan kort ingegaan.
De Ondernemingskamer van het hof Amsterdam
Veel van de procedures met betrekking tot geschillen tussen aandeelhouders worden voor een gespecialiseerd rechterlijk college gebracht: de Ondernemingskamer van het Gerechtshof in Amsterdam. In de Ondernemingskamer hebben gewone rechters zitting, maar ook deskundigen op bedrijfseconomisch gebied (bijvoorbeeld (register)accountants).
Enquête bij de Ondernemingskamer
(Minderheids)aandeelhouders die het niet eens zijn met het beleid van de onderneming kunnen zich richten tot de Ondernemingskamer met het verzoek ordemaatregelen (“onmiddellijke voorzieningen”) te treffen. De verzoekende aandeelhouders moeten bij elkaar ten minste 10% van de aandelen houden. De Ondernemingskamer is vrij in de keuze van de te treffen voorzieningen en maakt daar indien “de toestand van de vennootschap” dat vereist, een ruimhartig gebruik van. U moet bijvoorbeeld denken aan schorsing van bestuurders, van bestuursbesluiten of zelfs van het stemrecht van een aandeelhouder.
De Ondernemingskamer kan indien er “wanbeleid” is ook definitieve maatregelen nemen, tot aan ontbinding van de vennootschap toe. Strijd met elementaire beginselen van verantwoord ondernemerschap levert wanbeleid op, maar onder omstandigheden bijvoorbeeld ook een patstelling tussen aandeelhouders of bestuurders.
Een enquêteprocedure is overigens niet alleen mogelijk bij B.V.’s en N.V.’s, maar ook bij stichtingen, verenigingen en coöperaties.
Uitkoopregeling bij de Ondernemingskamer
Het kan voor een aandeelhouder onwenselijk of lastig zijn, te maken te hebben met andere aandeelhouders. Enkele voorbeelden: als er meer dan één aandeelhouder is, moeten aandeelhoudersvergaderingen (AVA’s) op de wettelijk voorgeschreven manier worden uitgeschreven; de andere aandeelhouders kunnen het consolideren van de jaarrekening samen met andere groepsvennootschappen frustreren; het vormen van een fiscale eenheid is in de regel niet mogelijk. Door middel van de zogeheten uitkoopprocedure is het mogelijk de aandelen in één hand te brengen.
De meerderheidsaandeelhouder die ten minste 95% van de aandelen houdt kan de andere aandeelhouders (maar niet de prioriteitsaandeelhouders) eruit werken. De verdwijnende aandeelhouders krijgen een door de rechter te bepalen redelijke prijs. Die prijs wordt door de Ondernemingskamer vastgesteld op advies van een deskundige (registeraccountant).
Geschillenregeling
Deze procedure wordt gevoerd voor de gewone rechtbank. Een of meer aandeelhouders die samen ten minste een derde van de aandelen houden kunnen vorderen dat een andere aandeelhouder zijn aandelen (of stemrecht) aan hen overdraagt of juist andersom. Kort gezegd: “hij eruit, of ik eruit”. Het nadeel van deze procedure is dat hij processueel gecompliceerd is en hoger beroep en cassatie kent, terwijl de aandelen pas overgedragen kunnen worden nadat een toewijzend vonnis onherroepelijk is geworden. Dat kan dus jaren duren. Geschillenprocedures komen hierdoor bijna niet voor.
Statutaire regeling; stemovereenkomsten
Het is mogelijk om in de statuten vast te leggen, hoe bepaalde situaties moeten worden opgelost. In het bijzonder kan men in dit verband denken aan aanbiedingsregelingen. Dergelijke clausules zijn afkomstig uit Engeland en Amerika. Zij dragen beeldende namen als bijvoorbeeld “Russian Roulette Clause” , “Mexican Shoot Out”, “Texas Shoot Out” of “Dutch Auction”.
Men kan er ook voor kiezen de afspraken niet in de statuten maar in een afzonderlijke overeenkomst vast te leggen. In de regel gaat het hierbij om stemovereenkomsten. Stemovereenkomsten zijn binnen zekere grenzen geoorloofd. Zij mogen echter niet in strijd komen met de openbare orde of de goede zeden.
Informatie
Mocht u nadere vragen hebben naar aanleiding van dit artikel, dan kunt u contact opnemen met Daniël van Genderen.
