De bitcoin in Nederlands vermogensrecht
Bitcoin is gebaseerd op de baanbrekende technologie van de blockchain. Er is sprake van een computernetwerk waarover de transacties plaatsvinden. Aan de betalingen komen geen tussenpersonen, zoals banken, te pas. De cryptovaluta trekt zich praktisch gezien niets aan van nationale en internationale regels. Het computernetwerk functioneert prima zonder juridische regels. Aangezien de bitcoin als betaalmiddel wordt gebruikt en aanzienlijke waarde kan vertegenwoordigen is het echter onvermijdelijk dat hierover juridische vragen rijzen. Zo is het van belang om te weten wat voor status bitcoin heeft in ons vermogensrecht. Er is discussie in de juridische literatuur over de vraag of bitcoin of andere cryptomunten vermogensrechten zijn.
Langzaamaan verschijnen er enkele uitspraken in de jurisprudentie over bitcoin. Zo oordeelde de rechtbank Overijssel op 14 mei 2014 dat de bitcoin niet kan worden gezien als gangbaar geld, maar beschouwd kan worden als ruilmiddel. In een recent vonnis van de rechtbank Amsterdam is geoordeeld over de vraag of een vordering tot betaling van bitcoin kan dienen voor het aanvragen van een faillissement. Op die uitspraak ga ik hieronder in.
Faillissementsaanvraag bitcoin mining bedrijf Koinz Trading B.V.
Koinz Trading B.V. legde zich toe op bitcoin mining. Klanten van Koinz legden geld in om mining computers te laten aanschaffen. Zij zouden later meedelen in de bitcoin mining opbrengsten. Een klant van Koinz had een in rechte vastgestelde vordering tot levering van 0,591 bitcoin. Die vordering moest dus in bitcoin worden voldaan. Vanwege het feit dat de betaling uitbleef heeft de schuldeiser het faillissement van Koinz aangevraagd. In de procedure rees de vraag of een dergelijke vordering kan dienen tot het aanvragen van het faillissement.
Oordeel rechtbank over vraag of je failliet kan worden verklaard als je niet voldoet aan betalingsverplichting in bitcoin
De rechtbank stelt voorop dat het faillissementsverzoek slechts kan worden toegewezen als de vordering van de aanvrager kwalificeert als een te verifiëren vordering. Dat betekent dat de vordering geplaatst moet kunnen worden op de lijst van (voorlopig erkende) concurrente of preferente vorderingen.
De rechtbank merkt bitcoin aan als “op zichzelf staande waarde bestanden, die bij de betaling rechtstreeks door de betaling aan de begunstigde worden geleverd.” Het vertoont volgens de rechtbank kenmerken van een vermogensrecht. Een vordering tot betaling in bitcoin is dus te beschouwen als een vordering die voor verificatie in aanmerking komt, aldus de rechtbank.
De verbintenis om de bitcoin te voldoen wordt door de rechtbank gekwalificeerd als een civielrechtelijke verplichting om te betalen. Hierbij wijst de rechtbank er op dat het begrip betaling ruimer moet worden begrepen dan enkel voldoening in geld. Het begrip betaling ziet ook meer in het algemeen op voldoening aan een verbintenis. Aangezien er ook nog steunvorderingen waren, waaronder vorderingen om bitcoin te voldoen, concludeerde de rechtbank dat er sprake was van een toestand van hebben opgehouden te betalen en verklaarde Koinz failliet.
Cryptovaluta in de toekomst als wettelijk erkend geld?
De wet bepaalt dat een verbintenis tot betaling van een geldsom naar haar nominale bedrag moet worden voldaan (art. 6:111 BW). Het geld dat ter voldoening van de verbintenis wordt betaald, moet op het tijdstip waarop de betaling plaatsvindt gangbaar zijn in het land in welks geld de betaling geschiedt (art. 6:112 BW).
Volgens de nu bekende jurisprudentie is bitcoin dus geen gangbaar geld in de zin van de Nederlandse wet. Er kan wel een verbintenis bestaan om bitcoin te betalen. Hetzelfde geldt ongetwijfeld ook voor andere cryptovaluta.
Denkbaar is dat in Nederland in de toekomst bepaalde cryptovaluta wel als gangbaar geld zullen worden aangewezen door de wet of in de jurisprudentie. Vooralsnog hebben nog relatief weinig mensen bitcoin wallets, laat staan wallets voor andere cryptovaluta, dus ik verwacht niet dat dit spoedig zal gebeuren. Er is overigens al wel een buitenlands (controversieel) voorbeeld beschikbaar. In Venezuela is door de overheid onlangs een cryptocurrency gelanceerd, namelijk de petro.
De vindplaats van de besproken uitspraak is rechtbank Amsterdam 14 februari 2018.
