Scholingsplicht en studiekostenbeding: alle aandachtspunten voor werkgevers
Als werkgever houdt jij de kennis van jouw werknemers graag op peil. Dit is belangrijk voor de duurzame inzetbaarheid van jouw personeel en het kan meer productiviteit creëren binnen de organisatie. Aldus een win-winsituatie.
Maar scholing van personeel vergt investering. Als de werkgever investeert in een werknemer is de wens natuurlijk dat die werknemer voor langere tijd in dienst blijft. Maar wat nu als die werknemer toch vertrekt. Wie betaalt dan de kosten van de opleiding als de werknemer uit dienst treedt tijdens de opleiding of na het afronden van de opleiding?
Binnen het arbeidsrecht gelden hierover de nodige regels. In dit artikel behandelen we alle aandachtspunten voor werkgevers omtrent de scholing van werknemers, namelijk de wettelijke scholingsplicht, scholingskosten en het studiekostenbeding.
Scholingsplicht werknemers
In de wet (artikel 7:611a BW) is vastgelegd dat de werkgever haar werknemers in staat moet stellen om (1) scholing te volgen die noodzakelijk is voor de uitoefening van de functie en (2) scholing om de arbeidsovereenkomst voort te zetten wanneer de functie van de werknemer komt te vervallen, als dit redelijkerwijs van de werkgever kan worden verwacht (scholing i.v.m. herplaatsing). Hieruit volgt dus een verplichting voor de werkgever om door middel van scholing te investeren in werknemers. Van een werknemer wordt verwacht dat hij zich als goed werknemer inspant om de scholing te aanvaarden en tot een goed einde te brengen.
Let op: zie ook kopje “Wijziging scholingsplicht en studiekostenbeding per 1 augustus 2022”.
Noodzakelijke scholing voor uitoefening functie
We zoomen nu wat verder in op het eerste onderdeel, de noodzakelijke scholing voor de uitoefening van de functie. Het gaat om noodzakelijke scholing. Denk aan een door de wet of externe partij verplicht gestelde scholing (cao of bestuursorgaan). Naast het aanbieden van de scholing, moet de werkgever de werknemer ook in staat stellen om die scholing te volgen. De werkgever moet reguliere arbeidstijd beschikbaar stellen voor de studieactiviteiten.
Geldt er een cao binnen de organisatie? Kijk daarin voor de specifieke rechten en plichten ten aanzien van scholing.
Scholing bij disfunctioneren
Voorgaande scholingsplicht is ook belangrijk bij een situatie waarin de werknemer niet functioneert. Als sprake is van disfunctioneren en dit opgelost kan worden middels coaching of cursussen, ligt bij de werkgever een initiatief om ondersteuning te bieden in de vorm van scholing. Span jij je als werkgever niet of te weinig in? Dat kan dit leiden tot ernstig verwijtbaar handelen en de daaraan gekoppelde billijke vergoeding.
Scholingskosten voor rekening van werkgever of werknemer?
In beginsel moet de werkgever de hiervoor bedoelde noodzakelijke scholing en scholing in het kader van herplaatsing financieren. Is de scholing niet noodzakelijk? Dan hoeft de werkgever dit niet te financieren. Betaalt de werkgever toch de scholing, dan kan dit onder voorwaarden in mindering worden gebracht op de transitievergoeding.
Studiekostenbeding
Zoals gezegd is een opleiding een investering. Een investering die een werkgever graag wil terugverdienen. Dat lukt niet als de werknemer kort na afronding van de opleiding vertrekt. Om te voorkomen dat het een loze investering wordt, kan een studiekostenbeding (scholingskostenbeding) worden overeengekomen. Het studiekostenbeding regelt dat een werknemer, wanneer hij zelf ontslag neemt (of wanneer ontslag door de werkgever voor risico komt van de werknemer), de kosten voor scholing dient terug te betalen aan de werknemer. Let op: in beginsel kan een werkgever het studiekostenbeding niet inroepen als het initiatief voor ontslag of niet verlengen van de arbeidsovereenkomst bij de werkgever ligt, tenzij hier andere afspraken over zijn gemaakt. Zo kan bijvoorbeeld worden afgesproken dat de werknemer de studie moet terugbetalen als hij op staande voet wordt ontslagen of bij ernstig verwijtbaar handelen/nalaten door de werknemer.
Dit studiekostenbeding is (nog) niet wettelijk geregeld, maar uit de rechtspraak volgen een aantal eisen:
- De financiële consequenties (concrete bedragen) van het beding en wanneer deze intreden moeten goed toegelicht worden, bij voorkeur schriftelijk;
- De periode waarin werkgever baat heeft bij de studie (en daaruit voortvloeiende kennis en vaardigheden) moet zijn vastgesteld;
- De terugbetalingsverplichting moet evenredig afnemen aan de hand van de onder 2 genoemde vastgestelde periode (glijdende schaal).
Ook als voorgaande goed geregeld is, kan het zijn dat de werkgever het studiekostenbeding niet kan inroepen. Dit is het geval als na het inhouden van de studiekosten het loon van de werknemer onder het wettelijk minimumloon uitkomt. Daarnaast kan het inroepen naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zijn.
Wijziging scholingsplicht studiekostenbeding per 1 augustus 2022
Per 1 augustus 2022 komen er in de Nederlandse wet nieuwe regels omtrent de scholingsplicht en het studiekostenbeding. Op basis van de Europese arbeidsvoorwaardenrichtlijn (klik hier voor meer informatie over deze richtlijn) gaat gelden dat de werkgever een studie kosteloos moet aanbieden als (1) de studie verplicht is op grond van de wet, cao of regeling van een bevoegd bestuursorgaan en (2) als de studie noodzakelijk is voor de uitoefening van de functie. Wordt voor deze verplichte c.q. noodzakelijke scholing toch een studiekostenbeding afgesproken, dan is dit beding nietig. Het gaat om bedingen waarbij de kosten van scholing worden verhaald of verrekend met geldelijke inkomsten uit hoofde van de dienstbetrekking van de werknemer.
Let op: scholing of opleidingen die werknemers verplicht moeten volgen voor het verkrijgen, behouden of vernieuwen van een beroepskwalificatie, vallen in beginsel niet onder de verplichte opleiding als bedoeld onder 1. Ten aanzien van die scholing zou dus wel een studiekostenbeding worden afgesproken. De vraag is nog hoe dit in Nederland precies uitgewerkt gaat worden als een studie niet verplicht is, maar wel noodzakelijk voor uitoefening van de functie.
Advocaat te Rotterdam nodig voor advies scholingsplicht en studiekostenbeding?
Uit voorgaande blijkt dat het afspreken en inroepen van een studiekostenbeding niet vanzelfsprekend is. Denk dus goed na over de precieze formulering van het studiekostenbeding en overleg met een arbeidsrechtadvocaat. Wil je het beding inroepen, laat jezelf eerst adviseren over de kansen. Wilt u meer weten, neem contact op met Lisa Kloot van LVH Advocaten.
