Indien een vennootschap tekortschiet bij de nakoming van een contractuele verplichting, is in principe alleen de vennootschap aansprakelijk voor de daaruit voortvloeiende schade. Het uitgangspunt is dus dat de bestuurder niet aansprakelijk is. Onder bijzondere omstandigheden kan een bestuurder toch aansprakelijk zijn. Een voorbeeld van dergelijke omstandigheden was aan de orde in een kwestie waarover de rechtbank Rotterdam onlangs een vonnis heeft gewezen. De bestuurder werd persoonlijk veroordeeld om € 250.000, – te betalen aan een gedupeerde partij.
Casus niet levering verkochte bouwkraan
Een koper heeft bij een besloten vennootschap (deze noem ik “Verkoper B.V.”) een bouwkraan aangekocht voor € 250.000, – in juli 2022. Het geschatte moment van levering van de bouwkraan aan de koper was augustus 2022. De koopsom is door de koper voldaan aan Verkoper B.V. Verkoper B.V. diende, om de kraan te kunnen leveren aan de koper, zelf nog de kraan in te kopen.
De levering aan de koper blijft echter uit. Verkoper B.V. houdt de koper nog een tijdje aan het lijntje. In januari 2023 wordt een vervangende afspraak gemaakt die inhoudt dat Verkoper B.V. de ontvangen koopsom van € 250.000, – terugbetaalt aan de koper. Ook deze afspraak wordt niet nagekomen door Verkoper B.V. Er wordt geen cent terugbetaald.
De koper start een procedure op, waarbij niet alleen betaling wordt gevorderd van Verkoper B.V., maar ook van de bestuurder (hoofdelijk). Daarbij is de vordering op de bestuurder gebaseerd op onrechtmatige daad (art. 6:162 BW).
Bewijspositie schuldeiser bij bestuurdersaansprakelijkheid
Bij bestuurdersaansprakelijkheid ligt het in beginsel op de weg van de schuldeiser om aan te tonen dat de bestuurder onrechtmatig heeft gehandeld. Dit kan een lastige bewijspositie zijn. De lat voor bestuurdersaansprakelijkheid ligt hoog. In de jurisprudentie zijn enkele types situaties uitgekristalliseerd waarin bestuurdersaansprakelijkheid kan worden aangenomen. Er is bijvoorbeeld sprake van bestuurdersaansprakelijkheid indien de bestuurder ten tijde van het aangaan van de overeenkomst wist of behoorde te weten dat de vennootschap de verplichting uit de overeenkomst niet zou nakomen en voor de niet-nakoming geen verhaal zou bieden (de Beklamel-norm). Een ander type situatie is dat de bestuurder verhaalsmogelijkheden heeft gefrustreerd. Ook kan gedacht worden aan selectieve wanbetaling (betalingsonwil). Bij dit alles heeft de schuldeiser doorgaans geen inzicht in de administratie en het financiële reilen en zeilen van de schuldenaar. Dit bemoeilijkt de bewijspositie.
Bestuurder heeft B.V. andere opeisbare schulden laten voldoen
Uit het vonnis van de rechtbank Rotterdam blijkt echter dat de bestuurder in de procedure zelf de nodige informatie heeft verschaft. Hij heeft gesteld dat de ontvangen € 250.000, – is aangewend om diverse schuldeisers van Verkoper B.V. te voldoen. Er is € 70.000, – betaald aan de Belastingdienst vanwege een dreigend faillissement. Er is een bedrag van € 55.000, – aan de accountant betaald, omdat deze zijn werkzaamheden staakte. En er is € 20.000, – aan transporteurs betaald. De overige € 105.000, – is gedurende het jaar 2023 aangewend om diverse andere lopende schulden te betalen.
Oordeel rechtbank over bestuurdersaansprakelijkheid
De rechtbank is van oordeel van de bestuurder van Verkoper B.V. een persoonlijk ernstig verwijt te maken valt. De rechtbank is het met de koper eens dat de bestuurder de belangen van de koper niet in acht heeft genomen door het van de koper ontvangen bedrag, wat bedoeld was om een kraan van te kopen, aan te wenden voor andere doeleinden. Verder overweegt de rechtbank dat het geld is gebruikt om acute financiële problemen op te vangen. De bestuurder heeft er niet voor gezorgd dat er voldoende middelen overbleven, of gerealiseerd konden worden, om de koopovereenkomst met de koper alsnog na te komen en evenmin om de latere terugbetalingsovereenkomst na te komen.
De bestuurder heeft nog aangevoerd dat er destijds veel opdrachten in de pijplijn zaten. De rechtbank overweegt hierover dat dit niet is geconcretiseerd door de bestuurder, terwijl dat wel op zijn weg had gelegen, omdat die informatie zich in zijn domein bevindt.
Verder is de rechtbank van oordeel dat de bestuurder de koper aan het lijntje heeft gehouden, terwijl hij ondertussen de koopsom gebruikte om lopende betalingen te verrichten. Hierbij heeft de bestuurder niet aangetoond dat Verkoper B.V. de contractuele verplichtingen (waaronder de later afgesproken terugbetaling) zou kunnen nakomen of hiervoor verhaal zou bieden. De rechtbank acht dit in strijd met hetgeen in het maatschappelijk verkeer betamelijk is.
Bestuurdersaansprakelijkheid en de Beklamel-norm
Dat een afspraak over terugbetaling (of bijvoorbeeld een betalingsregeling) niet wordt nagekomen door de vennootschap hoeft in principe niet tot bestuurdersaansprakelijkheid te leiden. Het kwaad was mijns inziens in de besproken kwestie al geschied op het moment van het aangaan van de koopovereenkomst met de koper. Blijkbaar waren er op dat moment al aanzienlijke schulden aan de Belastingdienst en de accountant. De vennootschap dreigde al failliet te gaan. De ontvangen koopsom is aangewend om de meest prangende schulden te voldoen, maar het gevolg hiervan was dat de kraan niet meer ingekocht kon worden (en deze niet geleverd kon worden aan de koper). En bij dit alles was de bestuurder blijkbaar niet in staat om de rechtbank ervan te overtuigen dat hij een redelijke verwachting had dat alsnog gelden zouden binnenkomen om de kraan mee in te kunnen kopen. De conclusie dat de bestuurder onrechtmatig heeft gehandeld is mijns inziens vooral gebaseerd op de Beklamel-norm: de bestuurder is aansprakelijk indien hij ten tijde van het aangaan van de overeenkomst wist of behoorde te weten dat de vennootschap de verplichting uit de overeenkomst niet zou nakomen en voor de niet-nakoming geen verhaal zou bieden.
Advocaat ondernemingsrecht en insolventierecht te Rotterdam
Mocht u vragen hebben over bestuurdersaansprakelijkheid of een conflict hebben met een curator neemt u dan contact op met Peter de Graaf.
