In mijn eerdere bijdragen “Een aandeelhoudersovereenkomst om je startup investeerder-proof te maken” en “De aandeelhoudersovereenkomst: enkele praktische tips” schreef ik al over de nut en noodzaak van de aandeelhoudersovereenkomst. Om conflicten met bijvoorbeeld toekomstige investeerders te voorkomen is het verstandig goede afspraken te maken over de samenwerking. Niet alleen afspraken over de positieve kanten van de samenwerking, maar vooral ook afspraken over wat er moet gebeuren indien de samenwerking niet loopt zoals verwacht.
Het opnemen van dergelijke afspraken in een aandeelhoudersovereenkomst is belangrijk. Maar wat als één van de partijen weigert de afspraken uit de aandeelhoudersovereenkomst na te komen? Ook met dit scenario moet bij het opstellen van een aandeelhoudersovereenkomst rekening worden gehouden.
Boetebeding in de aandeelhoudersovereenkomst
Een vanzelfsprekende manier om de naleving van afspraken uit de aandeelhoudersovereenkomst af te dwingen is het opnemen van een boetebeding. Een boetebeding is een beding waarbij is bepaald dat diegene die in de nakoming van zijn of haar verbintenis tekortgeschiet, gehouden is een geldsom (of een andere prestatie) te voldoen. Een boetebeding kan strekken tot vergoeding van eventuele schade of enkel tot aansporing om tot nakoming over te gaan. Indien een aandeelhouder, die partij is bij de aandeelhoudersovereenkomst, een afspraak uit de aandeelhoudersovereenkomst overtreedt, is het voor de andere aandeelhouder(s) mogelijk een boete af te dwingen. Vaak worden zeer hoge boetes overeengekomen, die in beginsel ook moeten worden voldaan. Op verlangen van de aandeelhouder die de boete moet voldoen, kan de rechter wel, indien de billijkheid dit eist, de bedongen boete matigen. Dit volgt uit artikel 6:94 Burgerlijk Wetboek. Deze matigingsbevoegdheid wordt echter met terughoudendheid toegepast. Het is niet mogelijk om het beroep op matiging contractueel uit te sluiten.
Afspraken uit aandeelhoudersovereenkomst ook geldig na overdracht aandelen?
Aandelen kunnen op verschillende manieren overgaan naar andere partijen. Dit kan via algemene titel of via bijzondere titel.
Overgang aandelen onder algemene titel
Men verkrijgt goederen onder ‘algemene titel’ onder meer door boedelmening, fusie of splitsing. Indien aandelen via algemene titel overgaan, volgen de verplichtingen uit de aandeelhoudersovereenkomst de desbetreffende aandelen. Op deze manier zal het boetebeding, enkele uitzonderingen daargelaten, dus ook gelden tegenover nieuwe aandeelhouders.
Overgang aandelen onder bijzondere titel
Aandelen kunnen ook via ‘bijzondere titel’ overgaan. Onder overdracht onder bijzondere titel wordt onder meer verstaan de (ver)koop van aandelen. Bij de koop van aandelen onder bijzondere titel geldt niet, zoals bij algemene titel, dat de verplichtingen uit de aandeelhoudersovereenkomst, ook kunnen worden afgedwongen tegen de nieuwe aandeelhouder. Dit betekent dus ook dat het boetebeding niet tegen de nieuwe aandeelhouder kan worden ingeroepen. Voor de zittende aandeelhouders is dit een ongunstige situatie.
Kettingbeding in de aandeelhoudersovereenkomst
De situatie dat een nieuwe aandeelhouder niet kan worden gehouden aan de afspraken uit de aandeelhoudersovereenkomst kan worden voorkomen door het opnemen van een kettingbeding. Door het opnemen van een kettingbeding in de aandeelhoudersovereenkomst wenst men te bereiken dat de huidige aandeelhouder de verplichtingen uit de aandeelhoudersovereenkomst ook oplegt aan de aandeelhouder die de aandelen heeft gekocht (en vervolgens de nieuwe aandeelhouder ook weer aan zijn eventuele rechtsopvolger). De aandeelhouders worden dus verplicht de aandeelhoudersovereenkomst en de verplichtingen die daaruit voortvloeien ‘door te geven’. Bij het opnemen van een kettingbeding is het overigens raadzaam ook daarbij een boete overeen te komen, voor het geval de aandeelhouder die zijn aandelen verkoopt zich niet aan het kettingbeding houdt.
Afdwingen van naleven verplichtingen aandeelhoudersovereenkomst
In dit artikel worden diverse praktische aanbevelingen gegeven om de naleving van de verplichtingen uit een aandeelhoudersovereenkomst af te dwingen. Veel onderwerpen zijn echter nog niet besproken, zoals de doorwerking van de aandeelhoudersovereenkomst en het concurrentiebeding. Het is raadzaam deskundig advies in te winnen bij het beoordelen van een aandeelhoudersovereenkomst. Hebt u vragen over de aandeelhoudersovereenkomst of over andere vennootschapsrechtelijke onderwerpen? Neem dan contact op met Justin de Vries.
