Werkgevers kunnen ervoor kiezen om aan hun werknemers een leaseauto ter beschikking te stellen. Vaak gebeurt dit omdat de leaseauto nodig is voor de uitoefening van de werkzaamheden, maar een leaseauto kan ook verstrekt worden voor woon-werkverkeer. Maar kan de werkgever de leaseauto van de werknemer ook weer innemen?
In dit artikel wordt besproken wanneer de leaseauto een arbeidsvoorwaarde is en hoe de werkgever deze arbeidsvoorwaarde kan wijzigen zodat de werknemer de leaseauto moet inleveren. Ook bespreken we een voorbeeld uit de rechtspraak om dit duidelijker te maken.
Wanneer is een leaseauto een (vaste) arbeidsvoorwaarde?
Voordat we ingaan op de beantwoording van deze vraag, is het van belang om te weten wat een arbeidsvoorwaarde is. Een arbeidsvoorwaarde is een voordeel voor de werknemer dat voortvloeit uit de arbeidsovereenkomst. Het is niet nodig dat de arbeidsvoorwaarde schriftelijk is vastgelegd. Arbeidsvoorwaarden kunnen ook ontstaan door het consequent hanteren van een gedragslijn. We spreken dan van een verworven recht.
Dan de vraag of de leaseauto een (vaste) arbeidsvoorwaarde is.
Leaseauto voor werk-werkverkeer
Indien de leaseauto alleen wordt gebruikt voor de uitoefening van de werkzaamheden (werk-werkverkeer) spreken we niet van een arbeidsvoorwaarde. De werknemer geniet namelijk geen persoonlijk voordeel van die leaseauto.
Leaseauto voor woon-werkverkeer en privé
Indien een werknemer de leaseauto mag gebruiken voor woon-werkverkeer of voor andere privéaangelegenheden zoals vakanties, is sprake van een arbeidsvoorwaarde. De werknemer geniet namelijk een persoonlijk voordeel dat voortvloeit uit de arbeidsovereenkomst. Indien de werkgever de leaseauto zou innemen, betekent dit een wijziging in de arbeidsvoorwaarden van de werknemer. Het wijzigen van arbeidsvoorwaarden is niet zonder meer toegestaan, maar gebonden aan een aantal regels. Hierover later meer.
De leaseauto betreft een secundaire arbeidsvoorwaarde. Secundaire arbeidsvoorwaarden kunnen in beginsel makkelijker gewijzigd worden dan primaire arbeidsvoorwaarden, zoals het loon, vakantiedagen e.d.
Een leaseauto die ook in privé gebruikt mag worden, is echter niet altijd een vaste/onvoorwaardelijke arbeidsvoorwaarde. In veel gevallen heeft de werkgever een leaseregeling waarin voorwaarden staan opgenomen waaraan de werknemer moet voldoen om aanspraak te kunnen maken op een leaseauto. Dit is veelal gekoppeld aan de functie en/of het aantal kilometers dat de werknemer rijdt.
Of in die situatie sprake is van een vaste/onvoorwaardelijke arbeidsvoorwaarde of dat deze arbeidsvoorwaarde gewijzigd kan worden, hangt af van de leaseregeling en de overige omstandigheden.
Hoe kan de werkgever de arbeidsvoorwaarde wijzigen?
Als een werknemer niet bereid is om in te stemmen met het innemen van de leaseauto die ook in privé gebruikt wordt, zal de werkgever de arbeidsvoorwaarde eenzijdig moeten wijzigen. Eenzijdig wijzigen houdt in dat de werkgever zonder aparte toestemming de arbeidsvoorwaarde(n) kan wijzigen. Hier gelden wel strenge eisen.
De eenzijdige wijziging kan onder meer worden doorgevoerd op basis van een eenzijdig wijzigingsbeding ex art. 7:613 BW (indien dit beding is opgenomen in de arbeidsovereenkomst) en via het goed werknemerschap ex art. 7:611 BW. Ook bestaan mogelijkheden om de wijziging door te voeren op grond van de redelijkheid en billijkheid (art. 6:248 lid 2 BW) en op basis van onvoorziene omstandigheden (art. 6:258 BW).
Voorbeeldzaak inname leaseauto door werkgever
Om dit wat concreter te maken, wordt nu ingegaan op een zaak die door het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch is behandeld. De werknemer in kwestie had sinds 2005 een leaseauto ter beschikking die hij ook privé mocht gebruiken (er was dus sprake van een arbeidsvoorwaarde). De leaseauto kreeg de werknemer omdat hij aan de voorwaarden voldeed in de leaseregeling, namelijk dat hij per jaar meer dan 12.000 km reed. In 2015 wijzigde de functie van de werknemer met behoud van zijn arbeidsvoorwaarden. Werknemer voldeed toen niet meer aan de voorwaarden van de leaseregeling.
In april 2018 werd aan de werknemer medegedeeld dat als gevolg van een fusie de arbeidsvoorwaarden geharmoniseerd zouden gaan worden, maar dat zijn huidige arbeidsvoorwaarden vooralsnog niet gewijzigd zouden worden.
In november 2018 is aan de werknemer medegedeeld dat het beleid zou wijzigen, inhoudende dat de toekenning van de leaseauto afhangt van de noodzakelijkheid daarvan voor de uitoefening van de functie. Voor de werknemer bestond die noodzakelijkheid niet, dus moest hij de leaseauto inleveren op 1 januari 2019. Na inlevering van de leaseauto zou werknemer een maandelijkse mobiliteitsvergoeding van € 800,00 bruto ontvangen.
De werknemer was echter van mening dat deze arbeidsvoorwaarde niet eenzijdig gewijzigd kon worden en dat de werkgever de leaseauto opnieuw ter beschikking moest stellen.
Wanneer mag de werkgever de leaseauto innemen?
Het hof heeft zich over deze kwestie gebogen en heeft geoordeeld dat in deze situatie de werknemer had moeten begrijpen dat de arbeidsvoorwaarde niet onvoorwaardelijk was en dat aan de verstrekking van de leaseauto een einde zou kunnen komen (geen vaste arbeidsvoorwaarde).
De werknemer voldeed in 2005 aan de voorwaarden. Echter, ten tijde van de fusie voldeed de werknemer niet meer. De werkgever heeft weliswaar de terbeschikkingstelling van de leaseauto voortgezet, dit betekent niet dat de arbeidsvoorwaarde daarmee onvoorwaardelijk is geworden. De voorwaarde van het aantal zakelijke kilometers bestond nog steeds. Dit heeft de werkgever gedurende jaren ook regelmatig gecommuniceerd richting werknemer. Ook is aan de werknemer medegedeeld dat na de afloop van het leasecontract opnieuw beoordeeld zou worden of hij hiervoor in aanmerking kwam. Hiervan was de werknemer dus op de hoogte en hiertegen heeft hij geen bezwaar gemaakt. Het hof sloeg ook acht op het feit dat de ondernemingsraad heeft ingestemd met het nieuwe beleid dat voor alle werknemers geldt.
Kortom, de werkgever mocht de leaseauto innemen conform het nieuwe mobiliteitsbeleid. Er was namelijk geen sprake van een vaste arbeidsvoorwaarde en de werkgever kon de arbeidsvoorwaarde wijzigen.
Wat is belangrijk bij terbeschikkingstelling leaseauto?
Hieruit volgt dat het belangrijk is om bij de terbeschikkingstelling van leaseauto’s een leaseregeling te hebben waarin specifieke voorwaarden zijn vastgelegd voor het recht op een leaseauto. Een leaseauto kan verbonden worden aan de functie en/of aantal kilometers. Ook kunnen afspraken gemaakt worden over het gebruik tijdens ziekte en het inleveren of overnemen van de leaseauto.
Advies nodig van een arbeidsrechtadvocaat in Rotterdam?
Wilt u meer weten over de leaseauto als arbeidsvoorwaarde, het opstellen van een leaseregeling of het wijzigen van arbeidsvoorwaarden als werkgever? Neem gerust contact op met onze arbeidsrechtadvocaten Peter Verheijden en Lisa Kloot. Zij helpen u graag verder met alle arbeidsrechtelijke vragen.
